Λιμπερταριανισμός και εγωισμός
Φιλοσοφίες
Ο ηθικός εγωισμός (moral egoism) λέει κάτι διαφορετικό που δεν είναι μέρος του λιμπερταριανισμού. Λέει ότι
- οφείλεις να κάνεις αυτό που σε συμφέρει.
Πραξεολογία
Human action is purposeful behavior [...] aiming at ends and goals.
- Οφείλεις να πράττεις λογικά.
Τι λέμε
Do not hide behind such superficialities as whether you should or should not give a dime to a beggar. That is not the issue. The issue is whether you do or do not have the right to exist without giving him that dime. [...] Any man of self-esteem will answer: ["you do."] Altruism says: ["you don't"]
"Any action that a man undertakes for the benefit of those he loves is not a sacrifice if, in the hierarchy of his values, in the total context of the choices open to him, it achieves that which is of greatest personal (and rational) importance to him. In the above example, his wife’s survival is of greater value to the husband than anything else that his money could buy, it is of greatest importance to his own happiness and, therefore, his action [να πληρώσει για να σωθεί η γυναίκα του] is not a sacrifice."
Στην ελεύθερη κοινωνία
Εκεί όπου, αν κάποιος δεν σε γουστάρει, έχει δικαίωμα να μην σού πουλήσει ούτε νερό. Και, αν φταις εσύ, μπορεί να πείσει κι άλλους να σε αφήσουν αβοήθητο. "Σκάψε πηγάδι!" μπορούν να σού πουν. Αυτό δεν παραβιάζει κανένα σου δικαίωμα, κατά τον λιμπερταριανισμό. Η απουσία της ΕΥΔΑΠ, στο συγκεκριμένο παράδειγμα, δίνει το κίνητρο να νοιάζεσαι για τους γύρω σου και για την εικόνα που έχουν για' σένα. Όταν είμαστε ελεύθεροι να υπογράφουμε συμβόλαια και να επιλέγουμε τον ιδιωτικό νόμο που θα διέπει τις σχέσεις μας, ξαφνικά έχουμε και οι δύο ένα πολύ ισχυρό κίνητρο να αποδείξουμε πως έχουμε μπέσα και να αναστοχαστούμε τι ποιότητας άνθρωποι είμαστε απ' την οπτική των άλλων.
Όλοι έχουμε ανάγκη τους άλλους για να ζούμε καλύτερα. Αυτό κάνουμε, κάθε μέρα, όταν πάμε στη δουλειά, ή όταν παραχωρούμε σε κάποιον την περιουσία μας προς δική του χρήση. Βοηθάμε κάποιον για να πληρωθούμε, και μετά κάποιος άλλος μάς βοηθάει για να πληρωθεί. Τα λεφτά είναι απλά ένα ενδιάμεσο στάδιο. Αυτό που ανταλλάσσουμε, κατ' ουσία, και αυτό που δίνει αξία στα λεφτά είναι η αλληλοβοήθεια. Δηλαδή τα αγαθά και οι υπηρεσίες που αγοράζουμε.
Αυτό που κάνουμε στην αγορά είναι ο βασικός τρόπος ανθρώπινης αλληλεπίδρασης. Όσο πιο ανεπτυγμένη και εύπορη η κοινωνία, τόσο πολυπλοκότερες οι εμπορικές συναλλαγές.
Είναι πολύ συνηθέστερος και σημαντικότερος τρόπος αλληλεπίδρασης από τις ρομαντικές σχέσεις, τις φιλικές, τις συγγενικές, κλπ. Κι αυτές ομορφαίνουν την ζωή, αναμφιβόλως, αλλά δεν είναι ζήτημα ζωής και θανάτου, όπως η εμπορική σχέση.
Σκεφτείτε από πού προέρχεται το φαγητό που φάγατε σήμερα. Ποιος εργάτης το φύτεψε, το θέρισε, το πακετάρισε, ποιος το έφερε με το καράβι, με το φορτηγό, και τελικά το πούλησε σ' εσάς. Και ποιος καπιταλιστής αποταμίευσε, ρίσκαρε, προσέλαβε, οργάνωσε, και προσέφερε στους εργάτες τα μέσα για να είναι παραγωγική η εργασία τους.
Αληθινή φιλανθρωπία
Η μεγαλύτερη ένδειξη αγάπης προς τον άνθρωπο είναι αυτή που μπορεί να διαρκέσει. Που δεν είναι "μια κι έξω" αλλα "sustainable" (να δανειστώ έναν όρο των οικολόγων). Το να δώσεις δυο δραχμές σ' έναν ζητιάνο δεν είναι βιώσιμο, γιατί οι δραχμές θα σού τελειώσουν. Το βιώσιμο είναι να συνεχίσεις να βοηθάς αυτόν που βοηθάς καθημερινά, στην δουλειά. Αυτόν που σού δίνει τις δραχμές. Ο ζητιάνος δεν βοηθάει κανέναν, γι' αυτό όταν τού δίνεις τις 2 δραχμές απλά μεταφέρεται πλούτος. Όταν όμως εσύ βοηθάς κάποιον, κι αυτός σε πληρώνει 2 δραχμές, γίνεστε και οι δύο πλουσιότεροι. Με την παραγωγή γίνεται ο κόσμος πλουσιότερος, όχι με την αναδιανομή.
Η μεγαλύτερη βοήθεια είναι η παραγωγή. Και να σάς δώσω ένα παράδειγμα απτό:
Είναι ειρωνεία να ιδρύει φιλανθρωπικό ίδρυμα ο Bill Gates. Αυτός που ήδη είχε ευεργετήσει την ανθρωπότητα όσο ελάχιστοι, παράγοντας τον σύγχρονο προσωπικό υπολογιστή και το λειτουργικό του σύστημα.
"Μα το έκανε για την τσέπη του", θα πουν κάποιοι ζηλιαρούλιδες. Ας αναλογιστούμε τι προσέφερε ο Gates και τι εισέπραξε. Σήμερα η προσωπική του περιουσία αποτιμάται περίπου στα 114 δις δολάρια. Πόσοι άνθρωποι έχουν ευεργετηθεί από τα προϊόντα της Microsoft; Σχεδόν όλοι! Δεν είναι υπερβολή αυτό. Ακόμα κι όσοι δεν αγόρασαν ποτέ υπολογιστή, αλλά αγόρασαν κάτι που έφτιαξε κάποιος με υπολογιστή. Αν διαιρέσουμε δια 7,8 δις ανθρώπους στον πλανήτη (δεν μετράω αυτούς που ωφελήθηκαν τα τελευταία 30 χρόνια κι έχουν πεθάνει), προκύπτει ότι ο Gates εισέπραξε περίπου $15 απ' τον καθένα μας, κατά μέσο όρο.
Πιστεύει κανείς ότι αυτά που έχει λάβει απ' τον Gates αξίζουν λιγότερο από 15 ψωροδολάρια; Θα προτιμούσε κανείς έναν κόσμο χωρίς αυτά που τού προσέφερε ο Gates, όπου θα είχε όμως 15 δολάρια παραπάνω στην τσέπη; Εγώ νομίζω ότι και 1000 φορές παραπάνω πλούτο να είχε ο Gates, θα τού τον δίναμε μετά χαράς. Εγώ, προσωπικά, 15 χιλιάρικα θα τα έδινα μετά χαράς για να υπάρχουν υπολογιστές στον κόσμο σαν αυτούς που φτιάχνει ο Gates τα τελευταία 30 χρόνια.
Ακόμα και τίποτα να μην χάριζε απ' αυτά που χαρίζει ο Gates μέσω του ιδρύματός του, ακόμα και να τα μάζευε τα λεφτά σε μια πισίνα σαν τον Σκρουτζ, θα ήταν ήδη ένας απ' τους μεγαλύτερους φιλανθρώπους της ιστορίας.
Δυστυχώς, σπάνια τονίζεται η φιλανθρωπική διάσταση του έργου των παραγωγικών ανθρώπων, απ' τον Gates μέχρι την τελευταία καθαρίστρια, λες και το ότι πληρώνονται ακυρώνει την προσφορά τους.