Ερώτηση για το περιβάλλον
Σχόλιο ακροατή στο 1ο βίντεο της σειράς για τα ζώα
Όταν ρυπαίνεις το περιβάλλον, προσβάλλεις τα δικαιώματα των άλλων.
Όταν παράγεις CO2 και συμβάλλεις στην υπερθέρμανση του πλανήτη, αυτό έχει επίπτωση και στην δικιά μου ζωή και το δικό μου μέλλον. Και δεν είναι μόνο το CO2, αλλά και τα μικροπλαστικά, τα σκουπίδια στους ωκεανούς κτλ.
Οπότε, από λιμπερταριανή άποψη, έχεις δικαίωμα να καταστρέψεις κάθε αυτοκίνητο, εργοστάσιο και καυστήρα. Αυτό μοιάζει με τον νόμο της ζούγκλας, οπότε είναι απαραίτητη μια περιβαλλοντική πολιτική.
Δεν έχω ακούσει μέχρι στιγμής κάποια λιμπερταριανή απάντηση στο περιβαλλοντικό πρόβλημα, και αν δεν δωθεί οι κρατιστές θα κερδίζουν έδαφος.
Απάντηση
Δεν βλέπω γιατί το περιβαλλοντικό θέμα είναι τόσο κρίσιμο που, αν δεν το λύσουμε εμείς, τότε δικαιολογείται η συστηματική ληστεία, η βία, η δουλεία, και η τρομοκρατία. Έχουν πολλή δουλειά να κάνουν οι κρατιστές για να κερδίσουν ή να διατηρήσουν έδαφος.
Το βάρος της απόδειξης είναι σ' αυτούς, που υποστηρίζουν την αναγκαιότητα της συστηματικής επιθετικής βίας. Δεν είναι ανάγκη να λύσουμε εμείς όλα τα ερωτήματα και όλες τις ανησυχίες για να δείξουμε ότι το Κράτος είναι εγκληματικός θεσμός. Όπως, όταν καταργήθηκε η δουλοκτησία των μαύρων, δεν ήταν ανάγκη να εξηγήσουν οι abolitionists ποιος θα μάζευε το βαμβάκι, πού θα έβρισκε δουλειά ο κάθε ελευθερωμένος δούλος, πώς θα διασφάλιζαν ότι δεν θα γινόταν εγκληματίας, κλπ. Η δουλεία από μόνη της είναι έγκλημα, κι αυτό αρκεί. Το Κράτος, ως θεσμός, από μόνο του είναι έγκλημα, κι αυτό αρκεί. Τα υπόλοιπα θα τα βρούμε όταν χρειαστεί.
Είναι άλλο θέμα η μόλυνση με τοξικές ουσίες, και άλλο η εκπομπή CO2 και η κλιματική αλλαγή.
Κλιματική αλλαγή
Μέχρι πριν λίγα χρόνια το λέγανε παγκόσμια υπερθέρμανση (global warming) λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου. Πλέον, επειδή δεν είναι σαφές αν η θερμοκρασία πάει πάνω ή κάτω, το λένε "κλιματική αλλαγή", που τα πιάνει όλα. Το θέμα είναι: Σε τι ορίζοντα χρονικό αναφερόμαστε; 100 χρόνια; 1000 χρόνια; 5000;
Δεν νομίζω ότι έχει αποδειχθεί ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι τόσο τραγικό πρόβλημα όσο λένε κάποιοι. Περισσότερο με ανησυχεί ο επικείμενος παγετός που έρχεται κάθε μερικές δεκάδες χιλιάδες χρόνια και έχει ήδη καθυστερήσει.
Ένας παγετώνας θα μπορούσε να ξεκάνει την μισή ανθρωπότητα. (Τι λέω! Υπερβολικά αισιόδοξος. Ο κόσμος θα έμοιαζε μετα-αποκαλυπτικός.) Μήπως λίγο CO2 το χρειαζόμαστε, λοιπόν;
Είναι πολύ δύσκολη η πρόβλεψη. Υπάρχουν περιοχές του πλανήτη που κάνει πολύ κρύο, και 2-3 βαθμοί Κελσίου παραπάνω (σε ορίζοντα 100 ετών) δεν θα ήταν και καταστροφή.
Ο David Friedman αμφιβάλλει ότι γνωρίζουμε το μέγεθος αλλά και το πρόσημο των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Όχι μόνο δεν ξέρουμε ακριβώς αν ανεβαίνει ή κατεβαίνει η θερμοκρασία και κατά πόσο ακριβώς, αλλά δεν ξέρουμε και, αν υποθέσουμε πως ανεβαίνει, αν αυτό θα είναι καταστροφικό ή ωφέλιμο.
Ο άνθρωπος προσαρμόζεται στις αλλαγές. Το κλίμα αλλάζει κι από μόνο του. Στο παρελθόν (πριν τον τελευταίο παγετώνα) είχε υπάρξει και θερμότερο, σίγουρα χωρίς ανθρώπινη αιτία, και ο άνθρωπος επιβίωσε, ακόμα και χωρίς air condition και γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα.
Τα ηφαίστεια και οι φυσικές πυρκαγιές εκλύουν τεράστιες ποσότητες CO2. Δεν ξέρουμε αν αυτό είναι καλό ή κακό, γιατί απ' την μία είναι αέριο του θερμοκηπίου, απ' την άλλη τρέφει τα φυτά, που τα χρειαζόμαστε.
Αναφέρω διάφορες σκέψεις σχετικές με το φαινόμενο του θερμοκηπίου, για να πω ότι αυτή η ελαφρά θέρμανση ("υπερθέρμανση")
- δεν είναι σαφές αν είναι επιθυμητή ή όχι. Σε κάποιους είναι, σε άλλους όχι. Φαίνεται ότι ο παγετώνας θα είναι χειρότερος για όλους, και είναι δεδομένο ότι θα ξανάρθει.
- Δεν είναι σαφές αν μπορούμε να την αποτρέψουμε χωρίς να πεθάνουμε της πείνας και χωρίς να πληρώνουμε 100 ευρώ την κιλοβατώρα. (Εκεί την πάνε τη δουλειά.)
- Δεν είναι σαφές αν μπορούμε να την αποτρέψουμε ακόμα και επιστρέφοντας στην εποχή των σπηλαίων. (Εμείς! Γιατί αυτοί θα συνεχίσουν να πηγαίνουν με τζετ και ελικόπτερα του στρατού όπου θέλουν να πάνε. Αυτοί μπορούν ν' αγοράσουν Τέσλα, εμείς δεν μπορούμε, πόσο μάλλον οι Αφρικάνοι και οι Κινέζοι και οι Ινδοί. Λοιπόν, "κηδεία με ξένα κόλλυβα", που λέει κι ο λαός. Πρώτιστος στόχος αυτών των πολιτικών που επικαλούνται την κλιματική αλλαγή είναι να ενισχύσουν τις κρατικές παρεμβάσεις και τους φόρους, με πρόσχημα πως τάχα είμαστε στα πρόθυρα της καταστροφής.)
Τοξικές ουσίες
Στο άλλο θέμα, τώρα, της μόλυνσης με τοξικές ουσίες: Ο λιμπερταριανισμός έχει κάτι να προτείνει για το περιβάλλον. Όχι για την καταστροφή του περιβάλλοντος (που συνήθως σημαίνει αξιοποίηση και είναι κάτι χρήσιμο), αλλά συγκεκριμένα για την μόλυνσή του με ουσίες επικίνδυνες για τον άνθρωπο. (Όχι για την καρέτα-καρέτα.)
Το ένα που προτείνει είναι η δυνητική ιδιωτικοποίηση των πάντων. Των δασών, των θαλασσών, κλπ. Όποιος θέλει να διατηρηθεί παρθένο ένα κομμάτι της φύσης (και υπάρχουν πολλοί που το θέλουν αυτό, πχ όσοι νοιάζονται για την καρέτα-καρέτα), μπορεί να το ιδιοποιηθεί (homesteading) και να το προστατεύσει ως ιδιοκτησία του. Η ιδιωτικοποίηση των buffalo στην Αμερική (και όχι η ποινικοποίηση του κυνηγίου) διέσωσε το είδος απ' την εξαφάνιση. Λοιπόν, ιδιωτικοποιήστε την καρέτα καρέτα.
Το άλλο που προτείνει ο λιμπερταριανισμός είναι η ελεύθερη αγορά νομικών προϊόντων. Αυτό χρειάζεται λίγο περισσότερη εξήγηση.
Ναι, από λιμπερταριανή οπτική, κάποιος που μολύνει τα πνευμόνια σου με το αυτοκίνητό του μπορεί να θεωρηθεί ότι σού επιτίθεται. Συνήθως (αν δεν έχει χώσει την εξάτμιση στο στόμα σου), αυτό είναι μια μικρο-επίθεση. Όπως το γνωστό παράδειγμα του David Friedman που λέει ότι "επίθεση" είναι και όταν κάποιος με έναν φακό ρίχνει φωτόνια στον τοίχο του σπιτιού σου. Υπάρχουν άπειρες μικρο-επιθέσεις (technically) για τις οποίες κανείς δεν νοιάζεται και δεν συμφέρει να τις κυνηγήσεις νομικά, γιατί στον λιμπερταριανισμό τα δικαστήρια έχουν και κόστος που το πληρώνει αυτός που τα χρησιμοποιεί, όχι ο φορολογούμενος που δεν απασχολεί ποτέ το δικαστήριο. Λοιπόν, όσο η μόλυνση του περιβάλλοντος δεν έχει σοβαρές προσωπικές συνέπειες για κάποιον, κανείς δεν θα ενδιαφερθεί γι' αυτές.
Αν έχει σοβαρές συνέπειες (πχ το νέφος των αυτοκινήτων ίσως να είναι καρκινογόνο σε βάθος χρόνου), και έχεις δικαίωμα να καταστρέψεις το αυτοκίνητο του άλλου, έχει και ο άλλος δικαίωμα να καταστρέψει το δικό σου. Όμως... ωραίο είναι το αυτοκινητάκι να πηγαίνουμε και καμιά βόλτα, έτσι δεν είναι;
Δηλαδή, σε κανέναν δεν αρέσει το νέφος, αλλά σε όλους αρέσει η βόλτα. Οπότε κάπου γίνεται ένας συμβιβασμός. Και η ελεύθερη αγορά νομικών προϊόντων επιτρέπει, δυναμικά, την εύρεση της συμβιβαστικής λύσης.
Αν μια τοπική αγορά έχει σοβαρό πρόβλημα νέφους, μπορεί να αρχίσει να διώκει την αυτοκινητο-χρησία. Εκεί, οι άνθρωποι θα είναι διατεθειμένοι να μην έχουν ούτε και οι ίδιοι αυτοκίνητο, προκειμένου να μην πεθαίνουν από καρκίνο.
Αλλά σε τοπικές αγορές όπου ο καρκίνος δεν είναι σοβαρό πρόβλημα, πχ επειδή κάνει ρεύμα και καθαρίζει την ατμόσφαιρα, ή υπάρχουν άλλοι καρκινογόνοι παράγοντες ούτως ή άλλως οπότε δεν λύνεται το πρόβλημα καταργώντας τα αυτοκίνητα, εκεί οι άνθρωποι μάλλον θα προτιμήσουν να ζήσουν με αυτοκίνητα και να συγχωρέσουν ο ένας στον άλλον την μικρο-επίθεση.
Το ότι έχεις ένα δικαίωμα δεν σημαίνει ότι σε συμφέρει πάντα να το διεκδικείς μέχρι κεραίας.